انقلاب اسلامی ایران، جریانی منقطع از پیشینهی تاریخی خود نیست، بلکه در اعماق تاریخ اسلام و سیرهی امامان شیعه ریشه دارد. حرکت تاریخ، یک حرکت امتدادی و بدونقرینه نیست، بلکه سیری مدور و حلزونی شکل دارد، که هرچند همانند نقطهی قبل نیست، ولی شباهتهای بسیاری با آن دارد که آنها را در موازات هم قرار میدهد. باید گفت تاریخ همواره به نوعی تکرار میگردد، ولی در شرایطی متفاوت با پیش. از این رو، فتنههایی که در زمان امام علی علیهالسلام روی دادهاند، به گونهای در تاریخ انقلاب اسلامی نیز تکرار شده و میشوند. برای شناخت درست این فتنهها و مقابلهی اندیشمندانه با آنها، سه جریان ناکثین، قاسطین و مارقین را در دوران حکومت امام علی علیهالسلام و دوران انقلاب اسلامی بررسی میکنیم. البته باید گفت با توجه به پیچیدگی رویدادها و چندلایه بودن آنها، تفکیک کامل و تمایز دقیق جریانهای مخالف انقلاب، ممکن نیست.